Adem Turan’a “Borges Borges Gün Doğarken Gün Batımı” Şiir Kitabını ve Şiir Anlayışını Sorduk.

1- “Şiir Kitabınızın ismi ilgi çekici. “Borges” kimdir; neyi ifade ediyor, bu isim dikkatimizi çekiyor. Neden bu isimi verdiniz, anlatır mısınız?

Önce şu tespiti yaparak başlayalım; Arjantin’in büyük yazarı/şairi Borges, “Büyülü Gerçeklik” akımının en önde gelen isimlerinden biridir. Borges’i okumaya başlayınca, onun, sadece Güney Amerika edebiyatını değil aynı zamanda çağdaş dünya edebiyatını da etkilemiş büyük bir yazar olduğunu anlıyorsunuz. Ne ki, Borges kördür. (Ne büyük bir trajedi!) Ama körlük onun için hiçbir zaman bir yıkım olmamıştır. Hatta “Karanlığa Övgü” isimli eserini mesela, içinde bulunduğu karanlığa borçludur. Ama işte, Borges kördür. Benim Borges’i keşfetmem seksenlerin başında olmuştur. Hatırlarsınız, 1982’de Nobel Edebiyat Ödülü Kolombiyalı yazar Gabriel Garcia Marquez’e verilmişti. İşte bu, o günlerde ülkemizde Latin Amerika edebiyatına büyük bir ilginin doğmasına neden olmuştu. Üniversitede okuyan bizler, Marquez’le birlikte diğer Latin Amerikalı bazı yazarları da hatmetmeye başlamıştık. Kimler vardı bu yazarlar arasında, Cortazar vardı, Carlos Fuentes vardı, Mario Vargas Llosa vardı, Octavia Paz ve bir de Borges vardı. Hepsi harikaydı Latin Amerikalı yazarların. Ama Borges daha bir başkaydı! Büyülüydü. Alabildiğine fantastikti. Anlattıkları gerçekti ama aynı zamanda gerçek de değildi ya da gerçeğin de ötesiydi. Düşlerle doluydu işte! Labirentlerde kaybolup gidiyordunuz onun öykülerini okurken. Ve sonunda Borges tiryakisi olup çıkıyordunuz. İnsan onun öykülerinde neyin gerçek neyin düş olduğunun ayırdına varamaz; tam gerçeğe uyandığını sanırken aslında yeni bir düşe başlıyordur; bu böyle sürüp gider. Bir başkaydı işte Borges: Doğu’yu da Batı’yı da çok iyi biliyordu.

2-Şair olmanın yanı sıra, bir eğitimcisiniz. Eğitimcilik şiirinizi besliyor mu? Bahseder misiniz?

Eğitimcilik benim mesleğim; ekmek teknem yani. Ama şuna inanıyorum ki, bizler Müslüman olarak, Yüce Kitabımızın ilk başlangıç âyetine muhatap olanlarız. Neydi bu âyet? ‘Oku!’ emridir. Bu da, (eğitimci olalım olmayalım), hepimizi mutlak surette okumamızı gerekli kılıyor. Okursak varız ve kendimizi yenileriz. Yenilenen her birey, eğer bir şeyler üretiyorsa okuduklarıyla besleniyordur zaten. Aksini düşünemiyorum bile…

3- Şiirinizi ve şiir anlayışınızı etkileyen, oluşturan unsurlar nelerdir?

Şiir anlayışımı etkileyen şeyler… Önce şunu söyleyeyim; benim mekteplerim vardır: Ben önce oralardan mezun oldum; Diriliş ve Edebiyat. Eğriydim, oralarda doğruldum. Sonra Mavera ve Yönelişler vardı. Dolayısıyla, mistik bir donanımla çıktım şiir yolculuğuna; heybemin bir gözü kitaplarla doluydu, diğeri ise ustalarımın telkinleriyle. Usta- çırak ilişkisine çok önem verdim hep! Hasan Aycın, Mahmut Kanık, Ahmet Kot, İlhan Kutluer, Mücahit Koca, İbrahim Ünal Taşkın, Mustafa Özçelik gibi şair ve sanatçılar şiirimde emeği olan ustalardır. Diriliş ve Edebiyat dergilerini okuyor, Mavera ve Yönelişler’de kayboluyorduk. Batı ve Doğu klasiklerini yutar gibi okumuştum. Rasim Özdenören, “Derviş’in şiirini yazan şair” diyordu şiirimi değerlendiren bir yazısında. Mustafa Özçelik de bir çalışmasında “Turan, ta başından beri sağlam bir şiir diline sahip bir şair (..) Böylece şairin kalbini yoklayarak hem genişlik ve uzunluğuna hem de derinliğine açılan bir dünyanın içinde bulurum kendimi” diyordu. Bu tespitlere sizin sorunuzu da eklersek, sorunuzu cevaplamış olurum sanırım.

4- Şiirle hemhal olan, şiir yazan genç kuşaklar için tavsiyeleriniz neler olur?

Öncelikle okumalarını salık veriyorum genç kuşaklara. Okumaları onlara arzu ettikleri birikimi sağlayacaktır. Takdir edersiniz ki bir şairin yeterli birikimi yoksa yazamaz.

Bir de bol bol seyahat etmelerini öneriyorum onlara; şiirlerinin ‘Evliya Çelebileri’ olsunlar.

Ustaları olsun bir de! Yunus Emre misali Taptuk Emre’nin eşiğini aşındırdığı gibi aşındırsınlar ustalarının eşiklerini…

Paylaş

Bu Sayının Diğer Yazıları

“Dert İnsanı Söyletir” / Şeref Akbaba
Yakartop / Nurullah Genç
Edebiyattan Ne Anlıyoruz / Mustafa Özçelik
Duruş / Recep Garip
Sen Söyle Derim / Muhsin İlyas Subaşı
Tümünü Göster