Aklın Yolu Bir Değil

“Aklın yolu birdir” derler. Yıllardır aklımı karıştıran bir cümle. Anlamlandırmada zor­luk çektiğim bir ifade, insandan insana ezberletilen, yıllar yılı tekrarlanan bu sözle­re niçin hiç kimse itiraz etmedi? Yoksa ben mi algılamada, yorumlamada bir sorun yaşıyorum? Enine boyuna düşündüm durdum. Akılla söylenmek istenen düşünce, muhakeme mi, yoksa zekânın birçok yol arasında tek bir çıkış yolunu bulması mı­dır? Eğer yollar çoktur fakat akıl birini bulur. Bulduğu da ortak aklın yoludur den­mek isteniyorsa bu fikri katılmak mümkün olabilir. Tartışmalı olsa da. Ancak bu dü­şünceler beni rahatlatmıyor. Aklın yolu bir olsaydı her kesin aynı şeyleri tercih et­mesi, aynı düşünceleri paylaşması, aynı inançlara sahip olması gerekmez miydi? Sağlıklı bir sonuca ulaşabilmek için Akıl ve Yol sözcüklerini irdelemeye geçmek isti­yorum. Nedir akıl? Sözlük anlamı; düşünme, anlama ve kavrama gücü. Eş anlamlı­sı us. Anlam kelimelerinden yola çıkarsak her kes düşünür fakat her kesin kavrama gücü, anlama kabiliyeti aynı değildir. Koyu Mavi dediğinize bir başkası Lacivert, Gri dediğinize siyah diyebilir. Yani gerçekten öyle zan edebilir. Aklın bir diğer karşılığı da kanı’dır. Oysaki kanaatlerin de bir olmadığını sık gözlemliyoruz. “Şimdiki aklım, eski aklım, akıl akıldan üstündür” ifadelerini nereye sıkıştıracağız? Anti parantez, deliye de aklı yok diyorlar. Bu da ayrı bir yazı konusu.

ikinci sözcüğümüz Yol… Gerçek anlamı; havada, karada, suda yani bir yerden bir

yere gitmek için aşılan mesafe, uzaklık. Yol’un mecazi anlamı; gaye, uğur… Şüphesiz “Aklın yolu birdir” tümcesin­de yol mecazf anlamda kullanılmıştır. Yolun; ilke, usul anlamlarında da kulla­nıldığını düşünürsek, cümlemizdeki yol’u bu anlama uyarlarsak yine de haklılık payı çıkmıyor. Öyleyse bu söz nereden çıktı? Acaba çoğunluğun kabul ettiği veya çoğunluğun red ettiği bir şeye katılma gereğine mi işaret ediliyor? Yoksa ay­kırı düşüncelerin açığa vurulmasını en­gelleme amaçlı uydurulmuş, kabul etti­rilmiş, ezberletilmiş bir cümle midir?

Naci Gümüş

Ay Vakti

Paylaş

Bu Sayının Diğer Yazıları

Zafer “Savaş”ta Mıdır? / Nihat Dağlı
Yunus Emre’nin Yirmibirinci Asra Mesajı; Sev... / Şadi Aydın
Yolculuk Nereye… / Fâtımâ Zehrâ Merinos
Yola Çıkan Hikâye / Nergihan Yeşilyurt
Yitene / Ömer Meşe
Tümünü Göster